- Het woningtekort in Nederland is opgelopen tot 400.000 woningen, deels veroorzaakt door langdurige bezwaarprocedures van buurtbewoners en organisaties.
- In Rotterdam vertraagde een bewoner op de Müllerpier een bouwproject door juridische procedures, wat leidde tot een afkoopsom van 400.000 euro.
- WoningBouwersNL pleit voor het versnellen van procedures en het aansprakelijk stellen van bezwaarmakers bij onterechte vertragingen.
Het woningtekort in Nederland is de afgelopen jaren exponentieel gegroeid en heeft inmiddels een zorgwekkend niveau bereikt. Met een tekort van 400.000 woningen en een bouwsector die worstelt om projecten op te starten, klinkt steeds luider de roep om drastische maatregelen.
Maar een onverwachte factor lijkt de woningbouw nog verder te vertragen: het eindeloze indienen van bezwaarprocedures door buurtbewoners, milieuorganisaties en andere partijen.
Dit proces, dat bedoeld is om gerechtigheid te waarborgen, dreigt uit te groeien tot een soort verdienmodel.
Bezwaarmakers die forse afkoopsommen eisen van projectontwikkelaars komen neer op ‘feitelijk chantage’, zo klaagden ontwikkelaars dit jaar al eerder. Ook voormalig woonminister Hugo de Jonge noemde het indienen van bezwaren tegen nieuwbouwprojecten eerder “volkssport nummer een”.
Bezwaarmakers cashen: bijna 4 ton voor klagende bewoner in Rotterdam
Een schrijnend voorbeeld van hoe ver bezwaarmakers kunnen gaan om bouwprojecten te vertragen, speelde zich af in Rotterdam, op de Müllerpier.
Hier protesteerde een volhardende buurvrouw jarenlang tegen een groot bouwproject.
Ze gebruikte elke juridische mogelijkheid om de plannen tegen te houden, wat leidde tot grote vertragingen. De ontwikkelaars besloten uiteindelijk de buurvrouw een afkoopsom van maar liefst 300.000 euro te bieden om de bezwaren te laten vallen, zo lezen we bij Rijnmond.
Aanstaande bewoners deden daar – onwetend over de mogelijke deal – nog eens 100.000 euro bovenop.
Saillant detail: de cashende bezwaarmaakster werkt zelf op het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) en is betrokken bij woon- en huurbeleid.
Dit is een schoolvoorbeeld van wat steeds vaker voorkomt: bezwaarprocedures worden niet langer alleen gevoerd om gerechtigheid te zoeken, maar ook als een onderhandelingsinstrument. Voor ontwikkelaars is het vaak goedkoper om te schikken dan om jarenlang vast te zitten in juridische processen, zelfs als de bezwaren uiteindelijk ongegrond blijken te zijn.
Bijna geen enkele gemeente ontkomt aan bezwaarprocedures; ruim 80% van de gemeenten meldt dat hun woningbouwprojecten hierdoor worden beïnvloed, schreef Binnenlands Bestuur.
Langdurige bezwaarprocedures als blok aan het been
Dit soort vertragingen is dus geen uitzondering. Nederland kent tal van wettelijke mogelijkheden waarmee buurtbewoners, actiegroepen en milieuorganisaties projecten kunnen tegenhouden.
Dit heeft geleid tot een situatie waarin zelfs goedgekeurde bouwprojecten jarenlang stil kunnen liggen.
Directeur Coen van Rooyen van branchevereniging WoningBouwersNL legt in De Telegraaf uit: “Na goedkeuring van een bestemmingsplan kunnen bezwaarmakers ook nog de bouwvergunning aanvechten. Dit betekent dat je als projectontwikkelaar jaren vast kunt zitten in juridische molens, terwijl het woningtekort alleen maar toeneemt.”
De cijfers zijn alarmerend: van de 110.000 woningen waarvoor al een vergunning is afgegeven, zijn veel projecten nog niet gestart, mede vanwege lopende bezwaarprocedures.
Om de woningcrisis het hoofd te bieden, pleit WoningBouwersNL in De Telegraaf voor het tijdelijk buiten werking stellen van bepaalde wetten die zulke langdurige bezwaren mogelijk maken. Van Rooyen stelt voor om procedures te versnellen en om bezwaarmakers die doelbewust projecten vertragen zonder kans op succes, aansprakelijk te stellen voor de schade die ze veroorzaken.
Daarnaast roept de branchevereniging op tot het uitroepen van een noodtoestand op de woningmarkt. “We moeten dit net zo serieus nemen als andere crises,” zegt Van Rooyen. “Door een noodtoestand af te kondigen, kan de overheid sneller ingrijpen en regels tijdelijk versoepelen, zodat bouwprojecten niet meer jaren hoeven stil te liggen.”
Door de langdurige procedures en hoge bouwkosten komen ook de beloofde 100.000 nieuwe woningen per jaar in gevaar.
En in Rotterdam? Een koper van in het complex, dat uiteindelijk toch gebouwd kon worden, vindt het “walgelijk en asociaal” dat een bezwaarmaakster als ambtenaar meewerkt aan woningbouw én privé veel geld opstrijkt.