- De wet Versterking regie volkshuisvesting kan leiden tot conflicten tussen gemeenten over woningbouwverdeling.
- Koepelorganisaties pleiten voor strengere instructieregels om vertragingen en inefficiëntie te voorkomen.
- Het huidige wetsvoorstel biedt volgens hen te veel ruimte voor onderhandeling en te weinig houvast op regionaal niveau.
Het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting, grotendeels ontwikkeld onder het vorige kabinet, is bedoeld om de bouw van woningen voor lage en middeninkomens beter te sturen.
Gemeenten worden verplicht een aanzienlijk deel van hun nieuwbouw ‘betaalbaar’ te maken: twee derde moet binnen het bereik liggen van lagere en middeninkomens, waarvan 30 procent in de sociale huursector.
Toch zijn de zorgen onder koepelorganisaties als Aedes, IPO, VNG en Woonbond groot. Zij vrezen dat het voorstel in de huidige vorm zal leiden tot langdurige discussies tussen gemeenten over de verdeling van de woningbouwopgave. Die verdeeldheid zou de voortgang eerder remmen dan bevorderen, zo schrijft Binnenlands Bestuur.
Eén instructieregel biedt onvoldoende houvast
Volgens het voorstel hoeven gemeenten pas specifieke quota aan sociale huur of betaalbare woningen te realiseren als hun bestaande woningvoorraad daar aanleiding toe geeft.
Voor gemeenten met een relatief klein aandeel sociale huur geldt dat 30 procent van de nieuwbouw in dat segment moet vallen. Gemeenten met een hoger aandeel worden verplicht om vooral voor middeninkomens te bouwen.
Hoewel de provincies toezien op de regionale voortgang, menen de betrokken koepels dat deze ene instructieregel niet leidt tot een evenwichtige verdeling op regionaal niveau. In plaats daarvan zullen gemeenten met elkaar moeten onderhandelen om samen alsnog het landelijke doel van twee derde betaalbare nieuwbouw te behalen.
De praktijk leert dat regionale afstemmingstrajecten moeizaam en tijdrovend zijn.
Zonder duidelijke richtlijnen blijft onduidelijk wie welke opgave op zich moet nemen, wat leidt tot onzekerheid bij gemeenten en bouwpartijen. Dit zorgt voor verspilling van capaciteit en vertraging van bouwproductie, precies het tegenovergestelde van het doel van de wet.
Om die impasse te doorbreken, stellen Aedes, IPO, VNG en Woonbond een aanpassing voor: in plaats van één moeten er twee instructieregels komen. Elke gemeente zou dan verplicht worden om zowel 30 procent sociale huur als twee derde betaalbare woningen te bouwen.