- Voormalig topambtenaar Hans Borstlap uit stevige kritiek op het kabinetsplan om de sociale huren te bevriezen, dat volgens hem de normale verhoudingen tussen Kamer en regering ondermijnt.
- Hij ziet een falend systeem waarbij kortetermijnpolitiek, institutionele verlamming en gevestigde belangen noodzakelijke hervormingen blokkeren.
- Borstlap pleit voor fundamentele beleidsvernieuwing op het gebied van arbeidsmarkt, woningbouw, belasting en bestuur, ondersteund door meer daadkracht vanuit het kabinet.
Het voornemen van het kabinet om de sociale huren twee jaar te bevriezen, is voor oud-topambtenaar Hans Borstlap een voorbeeld van een ontwrichtende trend: het parlement neemt de rol van de regering over. Dat zegt hij in een recent interview met het Financieele Dagblad.
Volgens Borstlap is dit een fundamentele verstoring van het bestuurlijke evenwicht. Waar ministers besluiten zouden moeten nemen op basis van beleid en uitvoering, dicteert de Kamer nu steeds vaker op detailniveau wat er moet gebeuren.
Dit gaat ten koste van doordacht beleid, aldus Borstlap.
De bevriezing van de huren mag dan politieke populariteit opleveren, het heeft directe gevolgen voor woningcorporaties. Zij kunnen minder lenen en dus minder bouwen, waardoor het woningtekort op lange termijn verder oploopt. De minister van Volkshuisvesting zou volgens hem haar verantwoordelijkheid moeten nemen door zich tegen deze druk te verzetten.
“Ik begrijp eerlijk gezegd niet dat ze het doet”, zegt Borstlap in de krant over Keijzer die tegen haar zin aan de slag moest met een toezegging aan de PVV. “want je zou ook kunnen zeggen: luister, zo zijn we niet getrouwd. Ik regeer en jij zegt daar iets van als Kamer. Dit is geen dualiteit, dit is gewoon het parlement op de stoel van de regering”.
Bestuurlijke chaos en verouderde wetgeving
Borstlap wijst breder op een bestuurlijk systeem dat kraakt onder de druk van politieke versnippering en gebrek aan visie. Veel regelgeving, van de arbeidsmarkt tot het fiscale stelsel, is volgens hem totaal verouderd.
Wetgeving is vaak nog gebaseerd op een samenleving die niet meer bestaat, zoals het dominante vaste arbeidscontract, terwijl de praktijk sterk is veranderd.
Het kabinet, grotendeels gevormd door partijen zonder regeringservaring, slaagt er volgens hem niet in om inhoudelijk leiderschap te tonen.
Beleidsvoorstellen ontstaan eerder uit politieke compromissen dan uit een strategische visie. Tegelijkertijd raken uitvoeringsorganisaties zoals de Belastingdienst overbelast en kunnen zij geen nieuwe opdrachten meer aan.
Noodzaak tot fundamentele herziening
Volgens Borstlap zijn we als land toe aan ingrijpende keuzes over geld, ruimte en arbeid.
Die verdelingsvraagstukken worden nu vaak ontweken door gevestigde belangen, zoals vakbonden, de landbouwsector of de milieubeweging, die zich verzetten tegen hervormingen. “Ga natuur hergroeperen en verplaatsen! Er is geen centimeter oernatuur in Nederland, maar oude afspraken zijn heilig.”
Maar ook binnen de politiek ontbreekt het aan durf om harde maatregelen te nemen.
De arbeidsmarkt is daarbij illustratief. Flexarbeid is doorgeslagen omdat vaste contracten te star zijn, maar aanpassingen in het ontslagrecht blijven uit. Tegelijk wordt arbeid nog altijd zwaarder belast dan vermogen, terwijl de vermogensongelijkheid toeneemt.
Zonder fundamentele wijzigingen dreigt volgens Borstlap een samenleving waarin bestaande ongelijkheden verergeren.