De visie van NSC: regie in crisistijd of slechts een halve oplossing?

Appartementen

Appartementen Foto: CNS

  • NSC pleit voor een “wooncrisis-proof” wet om de woningmarkt toegankelijker te maken, maar baseert zich op een onvolledige interpretatie van het CPB-rapport.
  • Het CPB presenteert meerdere scenario’s met elk hun voor- en nadelen, waarbij de keuze voor overheid of markt ingrijpende consequenties heeft.
  • De kritiek richt zich op het feit dat NSC de nuances van het CPB-rapport niet volledig belicht, waardoor het pleidooi voor meer regie eenzijdig overkomt.

In een recente post op LinkedIn betoogt Kamerlid Merlien Welzijn van Nieuw Sociaal Contract (NSC) dat Nederland in een wooncrisis verkeert en dat de huidige aanpak onvoldoende is.

Ze roept op tot een “wooncrisis-proof” wet, waarmee de overheid actief zou moeten ingrijpen om doorbraken te forceren op de woningmarkt. Hierbij refereert Welzijn aan het Centraal Planbureau (CPB) en benadrukt ze dat als de overheid meer regie neemt en locaties aanwijst, de toegankelijkheid van de woningmarkt zal toenemen en ongelijkheid zal afnemen. Maar is dit wel het hele verhaal?

CPB presenteert meerdere scenario’s

Welzijn lijkt zich te baseren op een deel van het CPB-rapport, maar mist daarbij belangrijke nuances. Het CPB beschrijft namelijk verschillende scenario’s voor de toekomst van de woningmarkt, waarbij elk scenario voor- en nadelen kent.

Het CPB kiest niet voor een bepaalde richting, maar schetst de implicaties van verschillende benaderingen.

Twee van de belangrijkste scenario’s zijn: een met meer marktwerking en minder overheidsbemoeienis, en een waarin de overheid de touwtjes strak in handen houdt.

Marktscenario
In dit scenario zou de overheid haar invloed op de woningmarkt verminderen. Minder regels en beperkingen zouden leiden tot een sneller bouwtempo, maar dat gaat volgens het CPB ten koste van duurzaamheid en de leefomgeving.

Ook zou de ongelijkheid op de woningmarkt toenemen, aangezien plattelandsgebieden minder voorzieningen zouden behouden en vooral grote steden zouden profiteren.

Overheidsscenario
Als de overheid kiest voor meer regie, zoals Welzijn voorstelt, zou de toegankelijkheid van de woningmarkt verbeteren en ongelijkheid verminderen. Echter, dit zou gebeuren ten koste van het bouwtempo.

De bouw zou door hogere eisen trager verlopen, maar er zou meer aandacht zijn voor sociale huurwoningen en een betere regionale spreiding van nieuwbouw. Ook zou landbouwgrond moeten wijken voor woningbouw. Het is dus geen eenvoudig verhaal van ‘meer regie is altijd beter’.

Eenzijdige focus op regie

Hoewel Welzijn de nadruk legt op overheidsregie als oplossing voor de wooncrisis, negeert ze de nadelige effecten die het CPB aan dit scenario verbindt.

Zo wijst het CPB erop dat een grotere rol voor de overheid het bouwtempo kan vertragen, wat in een wooncrisis juist contraproductief kan werken. Daarnaast brengt meer overheidsingrijpen hogere kosten met zich mee en moeten er mogelijk harde keuzes worden gemaakt over het gebruik van landbouwgrond voor woningbouw.

Wat bovendien opvalt, is dat Welzijn weinig oog lijkt te hebben voor de andere opties die het CPB schetst. Het marktscenario, hoewel niet zonder nadelen, biedt volgens het CPB wel de mogelijkheid om sneller te bouwen, wat in tijden van woningnood een belangrijke overweging kan zijn. De keuze tussen snelheid en gelijkheid op de woningmarkt is dus niet eenvoudig, en het is te kort door de bocht om te stellen dat meer regie per definitie leidt tot betere resultaten.

Tijd voor een bredere discussie

NSC’s pleidooi voor een wooncrisis-proof wet klinkt als een daadkrachtige oplossing, maar het is belangrijk dat de politieke discussie de volledige breedte van het probleem belicht.

Het CPB benadrukt immers dat duidelijke keuzes nodig zijn, waarbij elk scenario zijn eigen afwegingen kent. Willen we sneller bouwen met risico’s voor de leefomgeving en ongelijkheid? Of kiezen we voor een trager bouwtempo, maar met meer aandacht voor toegankelijkheid en regionale spreiding? Het is een vraag waar geen simpel antwoord op bestaat.

Wat nu nodig lijkt, is een genuanceerde aanpak die zowel snelheid als toegankelijkheid op de woningmarkt bevordert. De oproep van NSC om de regie te versterken is zeker relevant, maar zou beter gepositioneerd worden in een bredere discussie over de woningmarkt waarin ook de nadelen van meer regie worden erkend. De uitdaging is nu om een balans te vinden die de woningmarkt niet alleen toegankelijker maakt, maar ook toekomstbestendig houdt.