- In een recent rapport geeft de Rabobank een aantal opties om de woningmark weer vlot te trekken, zij raden een rijksregie op grootschalige bouwlocaties aan waarbij gemeenten ook meer vrijheid krijgen.
- Bouwkundige eisen moeten worden gestandaardiseerd en fabrieksmatige bouw kan worden gestimuleerd.
- Het Rijk moet een planbatenheffing invoeren en extra middelen beschikbaar stellen.
De Nederlandse woningmarkt verkeert in een crisis. Het gebrek aan beschikbare woningen blijft een groeiend probleem, ondanks de verschillende maatregelen die door de jaren heen zijn genomen.
Rabobank heeft in een recent rapport, “De nieuwbouwcrisis beslechten: het kan, maar vraagt om scherpe keuzes van nieuw kabinet”, uitvoerig beschreven hoe deze crisis kan worden aangepakt.
Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste inzichten en aanbevelingen.
Het probleem van gebrek aan bouwlocaties
Eén van de grootste obstakels in de huidige woningmarkt is het tekort aan geschikte bouwlocaties. Dit probleem is te wijten aan verschillende factoren, waaronder het beleid voor ruimtelijke ordening dat sterk gericht is op het behoud van open ruimte en de weerstand van lokale bewoners tegen nieuwe bouwprojecten in hun omgeving.
Deze schaarste leidt tot hogere grondprijzen, waardoor veel projecten financieel onaantrekkelijk worden.
De Rabobank stelt voor dat het Rijk een actievere rol moet spelen in het aanwijzen van grootschalige bouwlocaties.
Dit betekent dat de nationale overheid duidelijkheid schept over waar gebouwd mag worden, en deze locaties optimaal afstemt op lange termijn ruimtelijke doelstellingen, zoals waterbeheer en klimaatadaptatie.
Op deze manier wordt voorkomen dat er later dure aanpassingen nodig zijn om gebieden tegen overstromingen te beschermen.
Daarnaast suggereert de Rabobank dat gemeenten die wel bereid zijn om te bouwen meer vrijheid moeten krijgen in de keuze van locaties en het aantal te bouwen woningen. Dit betekent minder restricties en meer ruimte voor lokale initiatieven, mits deze aansluiten bij de bredere nationale plannen.
Langdurige bouwprocessen
Het bouwproces in Nederland is berucht om zijn lange duur. Van het verkrijgen van een bouwvergunning tot de daadwerkelijke oplevering van woningen kunnen jaren verstrijken. Dit komt voornamelijk door een gebrek aan ambtelijke capaciteit en de complexe stapeling van regels en eisen vanuit verschillende overheden.
Versnellen van Bouwprocessen
Om deze vertragingen aan te pakken, stelt de Rabobank voor om de bouwkundige eisen te standaardiseren. Dit zou betekenen dat de regels en eisen voor woningbouw uniform worden, ongeacht de gemeente. Hierdoor kan industrieel bouwen, waarbij woningen in fabrieken worden geproduceerd, worden gestimuleerd. Deze manier van bouwen is niet alleen sneller, maar ook goedkoper en duurzamer.
Daarnaast benadrukt de Rabobank het belang van vroegtijdige betrokkenheid van omwonenden. Door hen in een vroeg stadium te betrekken bij bouwplannen, kan weerstand worden verminderd en kunnen bezwaarprocedures worden voorkomen. Participatietrajecten zijn hierbij cruciaal, maar moeten wel zorgvuldig worden uitgevoerd om verkeerde verwachtingen te vermijden.
Financiële Haalbaarheid van Woningbouwprojecten
Veel woningbouwprojecten zijn momenteel financieel onaantrekkelijk vanwege de hoge kosten en lage opbrengsten. Dit komt deels door de strenge eisen die overheden stellen aan wat en hoe er gebouwd moet worden.
Financiële Prikkels
De Rabobank stelt voor om een planbatenheffing in te voeren. Dit is een belasting op de waardestijging van grond nadat deze een nieuwe bestemming krijgt, zoals voor woningbouw. De opbrengst van deze heffing kan worden gebruikt voor gebiedsontwikkeling of om lokale belastingen te verlagen, wat gemeenten en bestaande inwoners meer financiële prikkels geeft om woningbouw toe te staan.
Daarnaast kan het beschikbaar stellen van extra Rijksmiddelen gemeenten motiveren om mee te werken aan grootschalige woningbouwprojecten. Dit is een beproefde aanpak uit de VINEX-periode, die opnieuw kan worden ingezet om de woningbouwproductie te verhogen.
Kabinet moet scherpe en doortastende keuzes gaan maken
De nieuwbouwcrisis in Nederland vraagt om scherpe en doortastende keuzes van het nieuwe kabinet. De aanbevelingen van de Rabobank bieden een duidelijk pad naar een hogere en stabielere woningbouwproductie. Door een combinatie van rijksregie op bouwlocaties, standaardisatie van bouwprocessen en financiële prikkels kan de woningmarkt weer vlottrekken.
Deze maatregelen vereisen echter een integrale visie en een gecoördineerde aanpak om de gestelde doelen te bereiken. Met de juiste keuzes kan Nederland de wooncrisis te boven komen en zorgen voor voldoende, betaalbare woningen voor iedereen.