- Nederland kampt met een woningtekort van 400.000 woningen, mede door een te laag bouwtempo en stijgende bevolkingsgroei.
- Hoewel in 2024 ruim 82.000 woningen zijn toegevoegd, blijft de productie achter bij de doelstelling van 100.000 woningen per jaar.
- Het verhogen van het bouwtempo is essentieel om het tekort terug te dringen en de druk op de woningmarkt te verlichten.
Het woningtekort in Nederland is opgelopen tot zo’n 400.000 woningen. Dit is gelijk aan 4,9% van de totale woningvoorraad. Dat blijkt uit Staat van de Volkshuisvesting 2024 van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Het tekort wordt gevoed door diverse factoren, waaronder een gestage bevolkingsgroei, een afname van de gemiddelde huishoudgrootte en een stagnerende woningbouwproductie. Zo bestaat een huishouden gemiddeld uit 2,11 personen, tegenover 2,23 personen in 2009.
Daarnaast speelt migratie een belangrijke rol: jaarlijks groeit de bevolking door zowel arbeids- als gezinsmigratie en internationale studenten. Deze groei heeft geleid tot een structureel hogere vraag naar woningen, zowel voor tijdelijke als permanente bewoning.
Het belang van een hoger bouwtempo
Hoewel in 2024 ruim 82.000 woningen zijn toegevoegd door nieuwbouw, transformaties en woningdelen, is dit onvoldoende om het tekort in te lopen. De gewenste jaarlijkse productie van 100.000 woningen wordt naar verwachting pas in 2027 gehaald.
Dit betekent dat de komende jaren cruciaal zijn om het bouwtempo drastisch te verhogen.
“Speerpunt is het wegnemen van belemmeringen voor nieuwbouw, zoals stapeling van lokale regels en procedures, en de inzet op het beter benutten van bestaande gebouwen”, stelt minister Mona Keijzer.
Hoewel op nationaal niveau voldoende plannen zijn om tot 2030 jaarlijks 100.000 woningen te bouwen, verschillen de inspanningen per regio sterk.
Slechts vijf provincies hebben momenteel voldoende plancapaciteit; in andere provincies is nog een slag nodig om vertragingen en uitval van projecten op te vangen. Voor de periode na 2030 zijn aanvullende plannen vereist.
Naast nieuwbouw moeten ook alternatieve bouwvormen bijdragen aan de productie. In 2023 werd 15 tot 20% van de woningopgave gerealiseerd door transformatie, splitsing en andere verbouwingsmethoden. Dit biedt perspectief, maar kan de druk op nieuwbouw niet volledig wegnemen.
Betaalbaarheid en duurzaamheid als uitdagingen
Het verhogen van het bouwtempo gaat hand in hand met de betaalbaarheidscrisis. Vooral huurders in de private sector hebben moeite om rond te komen. De betaalbaarheid van wonen is de afgelopen jaren verder onder druk komen te staan, met name voor middeninkomens en starters.
Tegelijkertijd wordt gewerkt aan verduurzaming. Het aandeel aardgasvrije woningen steeg in 2023 naar 10,1%, en de CO2-uitstoot van de gebouwde omgeving daalde met 20% sinds 2021.
Hoewel verduurzaming positieve effecten heeft, brengt het ook extra kosten met zich mee. Veel mensen staan daardoor voor de keuze tussen verduurzamen of sparen voor hun volgende woning. Dit maakt de woningmarkt nog uitdagender voor nieuwkomers en doorstromers.
Om het woningtekort te verkleinen, is een nationale inspanning nodig. Het kabinet zet in op een verdubbeling van het bouwtempo, maar dit vereist structurele samenwerking tussen overheden, projectontwikkelaars en woningcorporaties.
Het vaststellen van harde plannen, waarin concrete bouwlocaties zijn vastgelegd, is essentieel. Bovendien moeten obstakels zoals lange vergunningstrajecten en stijgende bouwkosten sneller worden opgelost.
Kan de huidige aanpak voldoende zijn?
Het woningtekort van 400.000 woningen is meer dan een statistiek; het symboliseert een breed maatschappelijk probleem.
Jongeren blijven langer thuiswonen, ouderen kunnen moeilijk doorstromen en middeninkomens worden uit de markt geprijsd. Zonder versnelling van het bouwtempo blijven de gevolgen van dit tekort jarenlang voelbaar.
De vraag is: is de huidige aanpak voldoende of is er behoefte aan drastischere maatregelen om het woningtekort te bestrijden?