- Minister Keijzer wil gemeenten het eerste recht op koop geven in kwetsbare wijken.
- Gemeenten kunnen zo gericht ingrijpen in buurten met veel overlast of criminaliteit.
- De maatregel betekent een inbreuk op het eigendomsrecht, maar wordt gerechtvaardigd vanuit het algemeen belang.
Demissionair minister van Volkshuisvesting Mona Keijzer werkt aan een wetswijziging die gemeenten voorrang moet geven bij de aankoop van vastgoed in probleemwijken.
Het plan is onderdeel van een bredere strategie om leefbaarheid en veiligheid in buurten met sociale problematiek beter te kunnen waarborgen, zo schrijft het AD.
Verkopers zouden hun pand eerst aan de gemeente moeten aanbieden voordat ze het vrij op de markt mogen verkopen. Gemeenten hopen hiermee te voorkomen dat vastgoed in handen valt van partijen die misbruik maken van de situatie in de wijk, zoals huisjesmelkers of malafide beleggers.
Hoe de wet er precies uit gaat zien, en dus hoe die voorrang dan precies geregeld gaat worden en onder welke voorwaarden, is nog niet bekend.
‘Eerste recht tot koop’ als nieuw instrument
Verschillende gemeenten, waaronder Eindhoven, pleiten al langer voor deze aanpassing. Burgemeester Jeroen Dijsselbloem geeft aan dat gemeenten dankzij dit ‘eerste recht tot koop’ effectiever kunnen optreden tegen verloedering en criminaliteit.
Keijzer wil de maatregel onderbrengen in een aangescherpte versie van de Wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, ook bekend als de Rotterdamwet.
Die wet biedt nu al ruimte om beperkingen te stellen aan wie zich mag vestigen in kwetsbare wijken.
Ook voor winkelpanden en bedrijfsruimte
De beoogde wijziging breidt het bestaande gemeentelijke voorkeursrecht op bouwgrond uit naar woonhuizen, winkels en bedrijfsruimtes. Als een gemeenteraad een buurt aanmerkt als ‘probleemgebied’, wordt de eigenaar verplicht het pand eerst aan de gemeente aan te bieden. De gemeente is niet verplicht om het pand te kopen, maar als zij besluit dat wel te doen, moet er een marktconforme prijs worden betaald.
Bij onenigheid over die prijs, bepaalt een rechter via een taxateur wat redelijk is. Minister Keijzer benadrukt dat de maatregel een inbreuk op het eigendomsrecht betekent, maar ziet het als noodzakelijk om het algemeen belang te dienen.
Dat eigendomsrecht is een gevoelig thema in politiek Den Haag. Een eerder voorstel van voormalig minister Hugo de Jonge uit 2023, waarin hij gemeenten toestond bestaande koopwoningen te reserveren voor lagere inkomensgroepen, werd nog weggestemd.
De Tweede Kamer oordeelde toen dat verkopers daardoor hun woning niet meer vrij konden aanbieden.