- De fiscale voordelen voor huizenbezitters drukken zwaar op de schatkist en verstoren de woningmarkt, maar structurele hervormingen blijven uit.
- In 2031 vervalt voor het eerst de hypotheekrenteaftrek voor oude hypotheken, maar de Belastingdienst beschikt niet over de benodigde gegevens om dit goed uit te voeren.
- Experts pleiten voor een hervorming van het stelsel, maar benadrukken dat dit geleidelijk en zorgvuldig moet gebeuren om financiële problemen te voorkomen.
De hypotheekrenteaftrek kost de staat jaarlijks miljarden en werkt marktverstorend. Toch wordt de regeling voorlopig ongemoeid gelaten. Dat roept vragen op, zeker nu tegelijkertijd de belastingdruk op vermogens in box 3 stelselmatig toeneemt.
Dat ziet Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de Vrije Universiteit, die in een recent interview met EWMagazine ingaat op de aftrek. Hij constateert daarbij ondermeer dat de belastingdienst geen idee heeft bij wie straks de 30-jaarstermijn van de hypotheekrenteaftrek voorbij is.
Huiseigenaren genieten nu nog van een netto voordeel van ongeveer 8,5 miljard euro per jaar. Dat komt voort uit de combinatie van een renteaftrek van 11 miljard euro en een eigenwoningforfait van 2,5 miljard euro.
Er zijn al langer pleidooien om dit stelsel te hervormen. De aftrek zou leiden tot hogere huizenprijzen doordat huishoudens meer kunnen lenen. Verschillende wetenschappers wijzen erop dat de regeling de draagkracht verkeerd inschat: het bezit van een woning maakt je immers niet direct rijker in de zin van bestedingsruimte.
2031 als kantelpunt: Belastingdienst onvoorbereid op aflopen HRA
Het jaar 2031 markeert een belangrijk moment: dan verstrijkt voor het eerst de dertigjaarstermijn van de hypotheekrenteaftrek, ingevoerd in 2001. Maar wie precies wanneer nog recht heeft op de aftrek is niet duidelijk. De Belastingdienst heeft die gegevens nooit centraal vastgelegd, waardoor huiseigenaren zelf met vaak decenniaoude informatie moeten komen.
“In 2031 lopen de eerste belastingplichtigen tegen de dertigjaarstermijn aan. Zij mogen hypotheekrente niet langer af trekken. Echter belastingdienst heeft helemaal geen administratie bijgehouden”, constateert Gradus zo nuchter.
Deze situatie legt een fundamenteel uitvoeringsprobleem bloot. Zonder heldere data is handhaving van nieuwe fiscale regels vrijwel onmogelijk. Dit zou in de toekomst kunnen leiden tot grote administratieve chaos en onzekerheid voor belastingplichtigen.
Naar een eenvoudiger systeem?
Er bestaan uiteenlopende ideeën over de richting waarin het fiscale stelsel rond het eigen huis zich moet ontwikkelen. Sommigen willen het huis overhevelen naar box 3, anderen stellen voor om het bij verkoop te belasten. In beide gevallen stijgt de belastingdruk voor huiseigenaren. Toch is er brede steun voor een geleidelijke afbouw, om de financiële stabiliteit van huishoudens te beschermen.
Een hervorming betekent ook dat ingewikkelde regelingen als de bijleenregeling en de wet-Hillen kunnen verdwijnen. Maar die eenvoud heeft een prijs: hogere lasten voor velen. Tegelijk biedt het ook een kans om de woningmarkt te hervormen, mits de politiek de moed vindt om structureel op te treden.